وضعیت خوبی در نشریات کودک و نوجوان نداریم
تاریخ انتشار: ۲۴ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۲۶۴۸۹
به گزارش خبرگزاری مهر، آئین اختتامیه نخستین دوره متمرکز و حضوری آموزش شعر و داستان کودک و نوجوان با عنوان «قاصدک» همراه با تجلیل از محمود پوروهاب پیشکسوت ادبیات کودک و نوجوان، دیروز جمعه ۲۳ تیر با حضور یاسر احمدوند معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، مسعود معینی پور معاون فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، فرهاد فلاح معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جمعی از نویسندگان، ناشران، تصویرگران، اهالی قلم استان قم و هنرجویان دوره آموزشی قاصدک در مجتمع فرهنگی یاوران مهدی (عج) جمکران برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
یاسر احمدوند در ابتدا این آئین اختتامیه گفت: درباره اهمیت و ارزش کار برای کودک و نوجوان و تولید ادبی برای این گروه سنی لازم نیست سخن بگویم، چراکه همه به آن واقف هستند. شاید لازم باشد درباره وضعیت اکنون و نگاه به آینده این حوزه صحبت کنیم. از ابتدای دهه ۴۰ در کشور نهادهای مرتبط با تولید ادبیات در کشور شکل گرفتند؛ سال ۴۰ شورای کتاب کودک و سال ۴۳ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تشکیل شد. تاریخ شروع فعالیتهای مرتبط با ادبیات کودک از اوایل دهه ۴۰ در کشور ما ثبت شده است. آثاری هم در این دوره منتشر میشد، اما تعداد ناشران تخصصی یا نویسندگانی که اختصاصاً برای کودک اثر تولید کنند، اندک بود. در دهه ۵۰، معدودی از نشریات حوزه کودک شکل گرفتند، اما تولید جدی ادبیات کودک و نوجوان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با انتشار نشریات مختلف، تولید آثار ادبی از سوی نویسندگان و شاعران و شکلگیری و آغاز به کار ناشران تخصصی آغاز شد. دهه ۶۰ دوره درخشانی از این حیث است. در این دهه آثار خوبی تولید و ناشران تخصصی شکل گرفتند و نشریات مؤثری فعالیت و آثاری منتشر میکردند.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: در حال حاضر وضعیت خوبی در نشریات کودک و نوجوان نداریم، تعدادی از نشریات خوب این حوزه یا تعطیل شدهاند یا وضعیت مطلوبی ندارند. نشریات کودک و نوجوان پایگاههای خوبی برای ارائه آثار نویسندگان حرفهای، نقد، بررسی و اصلاح آثار نویسندگان و افتخاری برای نوقلمان بود که آثارشان در برخی از این نشریات منتشر میشد. نشریات تخصصی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر میکرد و نشریات دیگری مانند سروش نوجوان، سلام بچهها و… در دورههای کوتاه مدت و بلند مدت اثر جدی در روند رشد ادبیات کودک نوجوان داشتند. نشر افق پژوهشنامهای منتشر کرد که اثرگذار بود. جریان خوبی برای تولید و نقد ادبی در این حوزه در کشور وجود داشت.
وی افزود: اکنون وضعیت ما در تولید نقد ادبی در حوزه کودک و نوجوان چندان مطلوب نیست. بحث تخصصی درباره کتاب کودک بهصورت مکتوب شکل نمیگیرد و لازم است فضای نظری برای بررسی ادبیات کودک توسعه پیدا کند. با وجود توسعه فناوریهای نو و افزایش ارتباطات، محافل و جلسههای نقد، معرفی و تولید محتوای لازم در این حوزه نسبت به گذشته کمتر شده است.
احمدوند گفت: باید دامنه کاری که در خانه کتاب و ادبیات ایران برای توجه به موضوع ادبیات کودک در بحث آموزش آغاز شده، گسترش پیدا کند. حتماً باید حوزه پشتیبانی از انتشار مکتوبات مختلف در حوزه نقد ادبیات کودک، شکلگیری جلسات مرتبط با نقد و معرفی تازههای کتاب و تجلیل، تکریم و تقدیر از بزرگان و پیشکسوتان ادامه پیدا کند. امیدوارم با همت خانه کتاب و ادبیات ایران و برنامهریزی که در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شکل گرفته، امسال در همه استانهای کشور دورههای آموزشی مشابه دوره آموزشی «قاصدک» و دورههای آموزشی ویژه کودکان و نوجوانان داشته باشیم.
وی ادامه داد: تدارک جایزه بینالمللی ادبیات کودک حق نویسندگان و ناشران ایرانی است. در سال جاری اولین دوره این جایزه را برگزار میکنیم. توجه بیشتر به تشکل نویسندگان، شاعران و تصویرگران ادبیات کودک در دستور کار معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. تلاش برای ترجمه آثار نویسندگان و شاعران کودک و حضور آنها در بازارهای بینالمللی از رویکردهای جدی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. امیدوارم در سال جاری تعدادی از این آثار به زبانهای مختلف ترجمه و در کشورهای دیگر توزیع شود. تأکید بر حضور نویسندگان و شاعران ادبیات کودک در نمایشگاههای بینالمللی کتاب از محورهای مهم است. در سال جاری در تعدادی از نمایشگاههای بزرگ کتاب دنیا از حضور و همراهی نویسندگان بهرهمند خواهیم بود. امیدوارم حرکت جدید خانه کتاب و ادبیات ایران بهصورت مستمر و با قدرت بیشتری ادامه پیدا کند و جمع بیشتری را در کشور دربر بگیرد و در سالهای آینده شاهد حضور نویسندگان خوبی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان باشیم.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: امیدوارم قلم استاد پوروهاب، همچنان مؤثر و پربار و عمرشان پر برکت باشد و سالها تولیدکننده آثار فاخر و ارزشمند برای کودک و نوجوان کشور باشند و از آثار خوبشان بهرهمند باشیم.
مساله تألیف در آثار کودک و نوجوان مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفت
علی رمضانی در ادامه این آئین اختتامیه گفت: مساله آموزش نویسندگی به کودکان و نوجوانان کمتر مورد توجه دستگاههای مختلف فرهنگی کشور بوده است. در سی و چهارمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، مساله تألیف در آثار کودک و نوجوان مورد توجه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) قرار گرفت. در سال، نزدیک به ۱۹ هزار عنوان کتاب کودک و نوجوان در کشور منتشر میشود که از این تعداد حدود ۱۲ هزار عنوان آن تألیف و ۷ هزار عنوان ترجمه است. در ردههای قابل آمارگیری در خانه کتاب و ادبیات ایران دو رده داریم که نرخ تجدید چاپ آنها نسبت به چاپ اول بیشتر است. تعداد آثار چاپ مجدد در رده کودک و نوجوان و ادبیات بیشتر از کتابهای چاپ اول است.
مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران ادامه داد: این اتفاق نویدی در خود دارد و اینکه مانایی آثار کودک و نوجوان در کشور و نرخ تجدید چاپ آنها قابل توجه است. جایی نگرانکننده است که نرخ تجدید چاپ در آثار ترجمه بیشتر باشد. باید به دقت بررسی کرد که چه میزان از آثار ترجمهای در حال تجدید چاپ است. همه افراد دغدغهمند این حوزه این نگرانی را احساس میکنند که ما احتمالاً در این سالها اگر مورد هجوم این حوزه قرار نگرفته باشیم، که قرار گرفتیم، این هجوم جدیتر خواهد شد.
وی افزود: افرادی باید تربیت شوند که بتوانند به عنوان نویسنده و شاعر در مقابل آثاری که در حوزه کودک و نوجوان در کشور ترجمه میشود، تولید داشته باشند. در این دورههای آموزشی تربیت نویسنده و شاعر حاصل میشود. کسانی که در این دوره آموزشی تدریس کردند از چهرههای شاخص حوزه خودشان هستند. از استاد محمود پوروهاب یکی از پیشکسوتان ادبیات کودک و نوجوان به احترام سالها مجاهدت و کار در حوزههای مختلف کودک و نوجوان تجلیل میشود.
رمضانی ادمه داد: ادبجویان را به دورههای بعدی و تخصصی دعوت میکنم. ملاک حضور ادبجویان در دورههای دیگر، غنای آثاری است که به عنوان خروجیهای این دوره به همکاران ما ارائه میکنند و پس از ارزیابی در دورههای بالاتر حضور پیدا خواهند کرد. این دوره افتتاح دفتر ادبیات کودک و نوجوان در مجموعه معاونت شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران بهصورت عملی بود. خانه کتاب و ادبیات ایران از این پس در این مجموعه موضوع تربیت نویسندگان، جوایز کودک و نوجوان، بررسی و آمادهسازی گزارشهای تحلیلی کودک و نوجوان را در دستور کار خود قرار میدهد. خانم کبری بابایی مسئولیت این موضوع را برعهده میگیرند.
محمود پوروهاب مرد طلایی نشریه سلام بچهها
حجتالاسلام والمسلمین عبدالله حسنزاده در ادامه این آئین اختتامیه گفت: اختتامیه دوره آموزشی قاصدک با تجلیل از استاد پوروهاب را به فال نیک میگیریم. زمانی در شهر قم خبری از شعر، داستان و تصویرگری کتاب کودک نبود اما از اواخر دهه ۶۰ فعالیت در این حوزه شروع شد. با تلاش، همت و استقامت کسانی که در مجموعهای با نام سلام بچهها جمع شده بودند فعالیت در این حوزه آغاز شد. دوره هفتاد و هشتاد دوره طلایی این نشریه بود. دوره طلایی، مردان طلایی نیز میخواهد. در آن دوران دهها مرد طلایی در آن مجموعه بودند که توانستند این استان را به عنوان قطب دوم ادبیات کودک و نوجوان کشور تبدیل کنند. این اتفاق رایگان به دست نیامده است بلکه با خون دل خوردن، تلاش، همت و پشتکار کسب شده است.
وی ادامه داد: یکی از آن مردان طلایی استاد محمود پوروهاب بود که تلاش شایستهای در آن دوران داشتند. در یکی از دورههای جایزه کتاب فصل یک کتاب در حوزه داستان برگزیده شد و در بین همه داستانها، داستان استاد پوروهاب به عنوان برگزیده معرفی شد. همچنین در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، کتابهای دو نفر از نویسندگان فعال این نشریه به مرحله نهایی راه پیدا کردند که کتاب استاد پوروهاب برگزیده بخش کودک و نوجوان این جایزه شد.
حجتالاسلام والمسلمین حسنزاده افزود: از دیگر کارهای مهمی که در رسیدن این استان به دومین قطب ادبیات کودک و نوجوان نقش داشت شاعر پروری بود. همیشه دست افراد مستعد در این حوزه گرفته میشد. امیداورم استاد پوروهاب مانند همیشه بدرخشند و آثار خوبی خلق کنند. اشعارشان بر لب کودکان و نوجوانان باشد و همواره این اشعار را زمزمه کنند.
نویسندگانی متعهد به ارزشها و چهارچوبهای اعتقادی و فکری تربیت کنیم
فرهاد فلاح از دیگر سخنرانان حاضر در این آئین گفت: تربیت نسل جوان فعال حوزه کودک و نوجوان مخصوصاً نویسندگان کودک و نوجوان موضوعی جدی است. این موضوع در گذشته در استان قم اتفاق افتاده بود و من احساس میکنم اکنون کمی کمرنگ شده و لازم است به روزهای اوج خود در این حوزه بازگردد. مخصوصاً تربیت طلاب و فعالانی که بتوانند در حوزه کودک و نوجوان در هر سطحی قلم بزنند. ویژگی استان قم تربیت فعالان کودک و نوجوان متعهد است؛ افراد صاحب قلم با آثار فراوان در کشور حضور دارند اما باید نویسندگانی متعهد به ارزشها و چهارچوبهای اعتقادی و فکری تربیت کنیم که زمینه ایمان و الهام آفرینی را در این گروه سنی تقویت کنند. زمینه بروز این هدف در استان قم وجود دارد. درخواست جدی دارم که مسئولان دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه و خانه کتاب و ادبیات ایران که در حوزه نسل جوان فعالان حوزه کودک و نوجوان کار میکنند به این موضوع نیز توجه کنند.
معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ادامه داد: هرچه در این زمینه سرمایهگذاری کنیم، کم است. شاید یکی از عرصههای آسیبپذیر در حوزه فرهنگی حوزه ادبیات کودک و نوجوان حوزه است. تولیدات فاخر، ضروری و مورد نیاز خانوادهها برای ترویج سبک زندگی ایرانی اسلامی در دسترس قرار نمیگیرد. در این زمینه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آماده همکاری با نهادهای مرتبط است. سه هزار نوجوان تربیت یافته در حوزه شعر و داستان در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فعال هستند و حتی به مرحله تولید و انتشار آثار رسیدند که سرمایه بزرگی است. به زودی از باشگاه نخبگانی نویسندگان در حوزه شعر و ادبیات رونمایی خواهیم کرد.
فلاح افزود: از حوزه ادبیات کودک و نوجوان قم انتظار میرود نسبت به عرصه بینالملل اهتمام جدی داشته باشند. بسیاری از آثار تولید شده در این استان ظرفیت عرضه در بخش بینالمللی دارند. مرکز بررسی کتاب کودک و نوجوان در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وجود دارد که به واسطه آن هر ساله مرغک طلایی و نقرهای برای کتابهای کودک و نوجوان عرضه میکنیم و از امسال مرغک بلورین را به این جایزه اضافه خواهیم کرد. این جایزه به ترجمه آثار کودک و نوجوان اختصاص پیدا خواهد کرد. در حوزه برندسازی کتابهای دینی در حوزه کودک و نوجوان هم همکاری ویژهای خواهیم داشت و برای تحقق این هدف هم در حال تدارک ساختار هستیم.
کسانی که برای کودکان کار و تلاش میکنند و مینویسند ایثارگر هستند
محمود پوروهاب در پایان این آئین اختتامیه گفت: من از سال ۶۸ به ملاحظه دعوتی که از من شد به مجله «سلام بچهها» که در حال تأسیس بود رفتم. بنده خیلی علاقه نداشتم و به دلیل این ملاحضه یکی دو ماه آنجا رفتم اما به واسطه حضور در این مجله با ادبیات کودک و نوجوان آشنا شدم. تحول شگرفی ایجاد شد و به شعر کودک و نوجوان علاقهمند شدم. این تحول ناگهانی همراه با آگاهی بود.
پوروهاب ادامه داد: احساس وظیفه و مسئولیت در من ایجاد شد. زمانی که کار شعر را شروع کردم شاید حدود هفت نفر افراد پایتخت نشین شعر کودک و نوجوان میگفتند. بنابراین کار ادبیات بزرگسال را کنار گذاشتم و به ادبیات کودک روی آوردم.
وی افزود: بچهها مانند نهالهای کوچکی هستند که به مراقبت نیاز دارند و ما اگر آنها را تربیت نکنیم فردا درختان پرثمر و برومند نخواهند بود. تولستوی میگوید اصولاً نوشتن کار شریفی است اما نوشتن برای کودکان از شریفترین کارهاست. من نه تنها میگویم ادبیات کودک بلکه کسانی که برای کودکان مینویسند شریفترین، ظریفترین و سختترین کارها را انجام میدهند. معتقدم کسانی که برای کودکان کار و تلاش میکنند و مینویسند ایثارگر هستند. تعداد کسانی که برای کودکان و نوجوانان مینویسند با کسانی که برای ادبیات بزرگسال مینویسند قابل مقایسه نیست. وقتی مینویسید آرزوها و شادیهای خود را مینویسید و کسی دوست ندارد جدای از خود در متن باشد و آن متن آئینه ذهن و وجود است. اما وقتی وارد دنیای کودک میشوید و میخواهید برای کودکان کار کنید در آن صورت باید تمام دنیای بزرگسالی خود را کنار بگذارید و کودک شوید. این کم از ایثار نیست.
کد خبر 5836680منبع: مهر
کلیدواژه: مقام معظم رهبری مقام معظم رهبری عبدالله حسن زاده ایران حوزه علمیه قم شهر قم انقلاب اسلامی ایران مقام معظم رهبری شورای کتاب کودک نمایشگاه بین المللی کتاب تهران حوزه علمیه علی رمضانی فرهاد فلاح معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آیت الله خامنه ای یاسر احمدوند محمود پوروهاب دفتر تبلیغات اسلامی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کتاب و کتابخوانی رونمایی کتاب نقد کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران خبرگزاری مهر احمدرضا احمدی معرفی کتاب انقلاب اسلامی ایران انتشارات شهید کاظمی کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور علی رمضانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خانه کتاب و ادبیات ایران حوزه کودک و نوجوان کسانی که برای کودکان ادبیات کودک و نوجوان آثار کودک و نوجوان کودک و نوجوان محمود پوروهاب دوره آموزشی سلام بچه ها بین المللی تجدید چاپ کتاب کودک استان قم سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۲۶۴۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
با «کودک استرسی» چگونه برخورد کنیم؟
دوران کودکی تنها دوران بازی کردن و خوش گذرانیهای کودکی نیست. بلکه کودکان نیز میتوانند این دوران را با استرس و احساس نگرانی سپری کنند.
این استرس یا میتواند از جانب خانواده، دوستان و مدرسه باشد و یا از جانب خود. به عبارتی دیگر کودک نیز میتواند از خودش بیش از حد، انتظار داشته باشد و سپس زمانی که انتظاراتش از خود برآورده نشد احساس استرس کند.
نحوه کمک کردن به کودکان برای درمان اضطراب
شما بزرگسالان از راههای مختلف میتوانید به کودکان و خردسالان خود برای رفع استرس و اضطراب در آنها کمک کنید. در واقع در نحوه درمان استرس در کودکان باید بگوییم سه کار مهمی که شما میتوانید در این زمینه انجام دهید به شرح زیر است:
شما ابتدا باید سعی کنید، که استرس را از زندگی خود تا حد امکان دور نمایید. به این ترتیب استرس از کودکان شما نیز دور خواهد شد.
به کودکان و خردسالان خود مهارتهای مثبت مقابله با استرس را بیاموزید. در مورد ماهیت استرس با کودکان و خردسالان خود تا حد امکان صحبت کنید.
راهکارهای تشخیص استرس در کودکان
آشنایی با علائم بروز استرس در کودکان برای والدین آنها بسیار با اهمیت است. والدین میتواند با شناسایی استرس در کودک آن را تا حدودی کنترل کنند اما زمانی که کودک به این اختلال مبتلا میشود؛ احتیاج به یک روانشناس متخصص دارید تا راهکاریهای موثر در درمان استرس در کودکان را به شما آموزش دهد.
اضطراب در رفتارهای کودکان مشاهده میشود. نکته مهم این است که والدین این تغییر رفتار در کودک خود را متوجه شوند. پرخاشگری، دمدمی مزاج بودن و وابستگی از جمله نشانههای استرس در کودکان است. سطح تمرکز در کودکان مضطرب پایین آمده و از رفتن به مدرسه امتناع میکنند.
ما در جریان تغییرات شدیدی در جهان قرار گرفتهایم، و در عینحال رویدادهای بسیاری وجود دارند که میتواند منجر به استرس در کودکان شود؛ مانند وضعیتهای منفی در خانه، خشونت در مدرسه و یا امتحانات. یا حتی تغییرات مثبت مانند اسبابکشی به خانهای بزرگتر یا یافتن دوستان جدید.
شما به عنوان والدین میتوانید با بررسی علائم استرس بیش از حد در کودکان و حمایت از آنها، برای مدیریت این استرس کمک کنید.
استرس چیست؟
استرس یک احساس رایج است که وقتی تحت فشارش هستیم، مشکلات متعدد داریم یا نمیتوانیم با شرایط کنار بیاییم، دچار آن میشویم.
مقدار کم استرس میتواند مفید باشد و به ما انگیزه بدهد که به اهدافمان برسیم، مانند زمانی که امتحان داریم یا میخواهیم سخنرانی کنیم. اما اگر استرس بیش از حد باشد، به ویژه زمانی که احساس میکنیم از کنترل خارج شده، میتواند بر افکار و سلامت بدن و روان و همچنین روابطمان تاثیر منفی بگذارد.
دلایل استرس چیست؟
تجربه استرس در کودکان همیشه مانند بزرگسالان نیست. در بزرگسالان استرسهای کاری شایع است؛ در حالی که کودکان زمانی استرس را تجربه میکنند که نمیتوانند خود را با شرایط تهدید کننده، سخت یا دردآور تطبیق دهند. این شرایط میتواند شامل موارد زیر باشد:
افکار یا احساسات منفی درباره خودشان
تغییرات جسمانی مانند رسیدن به سن بلوغ
مطالبات درسی مانند امتحانات یا تکالیفی که با بزرگ شدن بچهها بیشتر میشود
مشکلات با دوستان در مدرسه و فرآیند اجتماعی شدن
تغییراتی مانند تغییر منزل، مدرسه یا جدایی والدین
بیماریهای مزمن، مشکلات مالی در خانواده یا مرگ یکی از اعضای خانواده
محیط ناامن در خانه یا محله
استرس در کودکان و نوجوانان
استرس در کودکان زمانی رخ میدهد که یک شرایط جدید یا غیرمنتظره را تجربه میکنند.
در کودکان، تنش در خانه مانند سوءرفتار، جدایی والدین یا مرگ یکی از عزیزان جزو عوامل شایع استرس است. مدرسه یکی دیگر از عوامل رایج است؛ یافتن دوستان جدید یا امتحان دادن میتواند کودکان را درگیر مشکلات کند.
هرچه کودکان بزرگتر میشوند، منابع استرس بیشتر میشود، زیرا آنها تغییرات بزرگتری را در زندگی تجربه میکنند: مانند یک گروه جدید دوستان، تکالیف بیشتر در مدرسه و دسترسی فزاینده به رسانههای اجتماعی و اخبار بیشتر درباره اوضاع کشور و جهان. بسیاری از نوجوانان در مواجهه با مسائل اجتماعی مانند تغییرات اقلیمی، مناقشات و ناآرامیهای سیاسی و تبعیض دچار استرس میشوند.
باید به یاد داشت که کودکان مانند «اسفنج» هستند و هر آنچه اطرافشان رخ میدهد را کامل جذب میکنند. آنها استرس والدین خود را مشاهده میکنند و به این وضعیت احساسی، هر آنچه که باشد، واکنش نشان خواهند داد.
کودکان و نوجوانان همیشه از هوش احساسی یا دایره لغات کافی برای بیان کامل احساساتشان برخوردار نیستند. از سوی دیگر، کودکان کم سنتر ممکن است به دلیل سن پایین و سطح رشد فکری نتوانند بفهمند که واقعا چه اتفاقی افتاده است. برای آنها یک وضعیت جدید یا متفاوت ممکن است صرفا متفاوت، ناراحت کننده، غیرقابل پیشبینی یا حتی ترسناک به نظر آید.
علائم و نشانههای استرس در کودکان
زمانی که بدن تحت استرس قرار دارد، هورمونهایی مانند آدرنالین و کورتیزول تولید میکند که ما را برای اقدام فوری آماده میکند این امر به عنوان واکنش «جنگ یا فرار» نیز شناخته میشود. این وضعیت میتواند اثرات بسیاری بر ذهن و بدن کودک داشته باشد، مانند:
نشانههای بدنی:
تنفس کمعمق، تعریق یا تپش قلب
سردرد، سرگیجه یا مشکلات خواب
حالت تهوع، سوءهاضمه یا مشکلات گوارشی
افزایش یا کاهش وزن ناشی از کمخوری یا پرخوری
بیمار شدن یا احساس درد بیش از قبل
احساسی و روانی:
آستانه تحریک بالا یا خشم که منجر به طغیان یا کنارهگیری از دوستان و خانواده میشود
نادیده گرفتن مسئولیتها، کارآیی پایین در کارها یا مشکل در تمرکز
پریشانی عاطفی مانند احساس مداوم اندوه یا گریه
منشاء استرس را شناسایی کنید
به کودکتان کمک کنید تا زمانهایی که احساس استرس میکند را شناسایی و ردیابی کند و در نحوه واکنش آنها به دنبال الگوها باشید. در آن زمان بخصوص چه اتفاقی افتاد؟ قبل از اینکه دچار استرس شوند، چه فکری میکردند، چه احساسی داشتند یا چه کاری انجام میدادند؟ وقتی کودکان سختیهایی را که احتمالا آنها را دچار استرس میکند شناسایی کردند، میتوانید با همدیگر و به سرعت روشهایی را برای جلوگیری از استرس یا مقابله با آن بیابید.
این علائم میتواند به استرس بیشتر منجر شود. مهم است که به کودکتان کمک کنید تا راههایی برای تطبیق با وضعیت جدید بیابد و بتواند در اسرع وقت با آنها کنار بیاید.
مانند بزرگسالان، به کودکان نیز باید یادآوری شود که با خود مهربان باشند.
روشهایی برای اینکه کودکان با استرس مقابله کنند
زمانی که کودکان احساس استرس میکنند، والدین میتوانند نقش مهمی در کمک به آنها برای مقابله با آن ایفا کنند.
با مهر پاسخ دهید: به کودکان عشق، زمان و توجه بیشتری اختصاص دهید. ببینید آیا استرس بر سلامت، رفتار، افکار و احساسات آنها اثر گذاشته یا خیر؟ به یاد داشته باشید که به آنها گوش کنید، با آنها با مهربانی سخن بگویید و به آنها اطمینان خاطر دهید.
الگو باشید: به کودکتان بگویید که شما چگونه با وضعیتهای استرسآمیز برخورد کردهاید. میتوانید با سهیم کردن تجربه خودتان، الهامبخش کودکتان باشید تا بتواند عادات مدیریت استرس مختص به خودش را بیابد.
تفکر مثبت را تشویق کنید: کودکان، بالاخص نوجوانان، به راحتی خود را دستکم میگیرند. اگر شنیدید که میگویند «من در هیچ چیز خوب نیستم»، «از خودم خوشم نمیآید»، یا «میترسم که بیرون بروم»، از آنها بپرسید که چرا اینگونه فکر میکنند و دستاوردهایی که داشتهاند و نحوه کسب آن را به آنها یادآوری کنید.
توانمندسازی مثبت از جانب شما به آنها نشان خواهد داد که درک میشوند و مطمئن خواهند شد که میتوانند بر وضعیتهای استرسزا فائق آیند.
عادات سالم را حمایت کنید: خواب و خوراک خوب از عوامل کلیدی رهایی از استرس است.
متخصصین توصیه میکنند که کودکان ۶ تا ۱۲ ساله، ۹ تا ۱۲ ساعت خواب شبانه داشته باشند. نوجوانان به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب شبانه نیاز دارند.
برای مراقبت از خواب، استفاده از نمایشگر [موبایل، کامپیوتر، تلویزیون]را محدود کنید و از نگهداری تجهیزات دیجیتال در اتاق خواب جلوگیری کنید. هرچقدر کودک تغذیه و خواب خوب داشته باشد، توانایی وی برای مقابله با استرس بیشتر خواهد بود.
کودکتان را تشویق کنید که بیرون برود، با دوستانش وقت بگذراند و با آنها بازی کند. تمرینها و فعالیتهایی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق میتواند در رهایی از استرس مفید باشند.
تنفس شکمی بسیار آرامشبخش است و میتواند به ما کمک کند اکسیژن به عمق ریههایمان نفوذ کند. یک روش سه مرحلهای ساده برای این کار عبارت است از: دستتان را روی شکمتان بگذارید.
پنج نفس عمیق بکشید، پنج ثانیه را صرف دم و پنج ثانیه را صرف بازدم کنید. هوا را از بینی داخل کشیده و از دهان بیرون دهید.
به کودکتان توضیح دهید که وقتی هوا را داخل میکشد، مثل این است که شکمش را به آرامی مانند یک بادکنک باد میکند و وقتی که هوا را بیرون میدهد باد از این بادکنک به آرامی خارج میشود.
مانند بزرگسالان، گاهی به کودکان نیز باید یادآوری شود که با خود مهربان باشند.
استرس یک تجربه انسانی است که با گذر زمان و استفاده از بعضی تکنیکهای ساده میتوان بر آن فائق آمد.
چه زمانی از متخصصین کمک بگیریم؟
اگر کنار آمدن با استرس برای کودکتان سخت است، میتوانید با یک متخصص آموزشدیده ملاقات کنید و از او کمک بگیرید. برای کسب مشورت با دکتر خانوادگی یا مشاور صحبت کنید.
آنها میتوانند درباره درمانهای موجود به شما مشورت دهند مانند ملاقات با یک روانشناس که به افراد کمک میکند استرس خود را مدیریت کرده و عادات مثبت برای سلامت روان خود خلق کنند.
از اینکه برای کودکتان به دنبال کمک کارشناسی بروید، واهمه نداشته باشید. اگر استرس بر زندگی کودک شما اثر میگذارد، مهم است که در اسرع وقت کمک لازم را دریافت کند تا بتواند احساس بهتری داشته باشد.
منبع: فارس
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی